Η βύθιση του Υ/Β U-864 από το HMS Verturer – Μοναδική γνωστή περίπτωση βυθίσεως υποβρυχίου από υποβρύχιο εν καταδύσει (9 ΦΕΒ 1945)

Στις 5 ΔΕΚ 1944, το U-864 απέπλευσε από το Κίελο της Γερμανίας με σκοπό την εκτέλεση της «επιχειρήσεως Caesar», μίας μυστικής αποστολής με σκοπό τον εφοδιασμό της Ιαπωνίας από τη Γερμανία με προηγμένη τεχνολογία.  
Σύμφωνα με το σχέδιο της αποστολής, ο τελικός προορισμός του σκάφους ήταν η Μαλαισία δια μέσου του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδος. 

Την εποχή εκείνη, οι συμμαχικές ναυτικές δυνάμεις ήλεγχαν απολύτως τη Βόρειο Θάλασσα, τον Ανατολικό Ατλαντικό Ωκεανό και τον Ινδικό Ωκεανό και το ταξίδι του U-864 αναμενόταν να είναι υψηλής επικινδυνότητος και να διαρκέσει μήνες. Κυβερνήτης του σκάφους ήταν ο πλωτάρχης Ralf Reimar Wolfram, αξιωματικός μάλλον άπειρος σχετικώς προς τη σπουδαιότητα της αποστολής.
Ωστόσο, η επιλογή του έγινε σε μία εποχή που ο στόλος των γερμανικών υποβρυχίων και των πληρωμάτων τους είχε κυριολεκτικά αποδεκατισθεί. Επρόκειτο για το δεύτερο ταξίδι του υποβρυχίου (με εξαίρεση τις εκπαιδευτικές αποστολές).

Ο γερμανικός τύπος υποβρυχίων IX, όπως το U-864, είχε ως βασικά χαρακτηριστικά τη μακρά εμβέλεια και μεγάλη μεταφορική ικανότητα με κύριο σκοπό τη διεξαγωγή υποβρυχιακού πολέμου στον Ατλαντικό Ωκεανό. Το κόστος της ικανότητας μακροχρόνιας παραμονής στη θάλασσα για τον συγκεκριμένο τύπο, ήταν η περιορισμένη ευελιξία. Τα IX χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την παρεμπόδιση του εφοδιασμού της Αγγλίας από τις ΗΠΑ. Παρήχθησαν σε πέντε εκδόσεις και σε μεγάλους αριθμούς – συνολικά 193 σκάφη. Το U-864 ανήκε στην τελευταία έκδοση του τύπου, την IX – D, την πλέον ικανή για μεταφορά μεγάλων φορτίων.

Το κύριο φορτίο του υποβρυχίου κατά την «επιχείρηση Caesar» ήταν κινητήρες των αεριωθουμένων αεροσκαφών  Messerschmitt και συστήματα κατευθύνσεως των πυραύλων V-2. Επιπλέον, μετέφερε δύο Γερμανούς μηχανικούς, δύο Ιάπωνες ειδικούς σε τεχνολογία τορπιλών και καυσίμων και τα σχέδια των γερμανικών αεριωθουμένων αεροσκαφών. Το φορτίο του σκάφους συμπληρωνόταν με 61 τόνους μεταλλικού υδραργύρου, υλικού απαραίτητου για την παραγωγή εκρηκτικών, που μεταφερόταν σε 1.857 χαλύβδινα κάνιστρα τοποθετημένα στην καρίνα του.


Από την αρχή του ταξιδιού του, το γερμανικό υποβρύχιο παρουσίασε βλάβη στον «αναπνευστήρα» του (σ.1). Σα να μην έφτανε αυτό, ανοιχτά των Νοτίων ακτών της Νορβηγίας προσάραξε,  με αποτέλεσμα να διαταχθεί να κατευθυνθεί στο Νορβηγικό λιμάνι του Bergen  προκειμένου να επισκευασθεί. Κατέπλευσε τελικώς στο Bergen στις 4 ΙΑΝ 1945, όπου υπέστη επιπλέον ζημιές (ασήμαντες) από βομβαρδισμό της Βρετανικής Αεροπορίας στις 12 ΙΑΝ 1945. Εκεί ελέγχθηκε το κήτος του, επισκευάσθηκε ένας από τους κινητήρες του, ολοκληρώθηκαν οι επισκευές στον «αναπνευστήρα» και ακολούθως, το σκάφος ξεκίνησε ξανά το ταξίδι του. Στις 6 ΦΕΒ 1945, ο επισκευασμένος κινητήρας το υποβρυχίου έπαθε βλάβη, με αποτέλεσμα να αυξηθεί δραματικά το ακουστικό του ίχνος. Ο Wolfram διετάχθη να κατευθυνθεί προς το Νορβηγικό Φιόρδ Hardanger προκειμένου να συναντηθεί με πλοίο συνοδείας και να επιχειρήσει επισκευή. Καθώς κατευθυνόταν προς τα εκεί, στις 9 ΦΕΒ, το U-864 εντοπίσθηκε από το βρενανικό υποβρύχιο HMS Verturer, ένα ταχύ επιθετικό σκάφος τύπου V υπό τον υποπλοίαρχο Jimmy Launders. Ο Launders ήταν ένας εξαιρετικά ικανός κυβερνήτης που είχε, εκείνη τη στιγμή, καταγράψει στο ενεργητικό του 13 βυθίσεις πλοίων.

Στην πραγματικότητα, η αποστολή και η θέση του U-864 ήταν γνωστή στο βρετανικό ναυαρχείο χάρη στην αποκωδικοποίηση των σημάτων της γερμανικής κρυπτογραφικής συσκευής «Enigma». Το HMS Verturer είχε αποσταλεί στην περιοχή με αποκλειστικό στόχο το συγκεκριμένο γερμανικό υποβρύχιο. Χάρη στη βλάβη στον κινητήρα του γερμανικού υποβρυχίου, ο Launders, βασιζόμενος αποκλειστικά στο υδρόφωνό του, στις ικανότητές του και στην τύχη, πλησίασε στην περιοχή, ύψωσε το περισκόπιό του και μέσα από αυτό εντόπισε το περισκόπιο του Wolfram.  Το γερμανικό υποβρύχιο, μειονεκτώντας εξ αιτίας του θορύβου που εξέπεμπε ο προβληματικός του κινητήρας, εκτελούσε ελιγμούς αποφυγής εντοπισμού.

Η αρχική απόφασή του Launders ήταν να επιτεθεί όταν το γερμανικό υποβρύχιο, θα αναδυόταν. Ξεκίνησε να το παρακολουθεί από απόσταση τέτοια ώστε να μην γίνει αντιληπτός, ωστόσο, περίπου τρείς ώρες μετά τον εντοπισμό, έγινε φανερό πως ο Γερμανός κυβερνήτης δεν σκόπευε να αναδυθεί σύντομα. Ο Launders αποφάσισε να δράσει κατά τρόπο πρωτοφανή στην ιστορία του υποβρυχιακού πολέμου. 

Προβλέποντας την πιθανή πορεία του U-864, υπολόγισε μία σειρά βολών σε τρείς διαστάσεις, μία λύση που, παρότι υπήρχε στη θεωρία, δεν είχε δοκιμαστεί ποτέ στην πράξη. Τελικώς, ο Launders εκτόξευσε και τις τέσσερις τορπίλες του, από απόσταση ~2.000 μέτρων και προς διαφορετικά βάθη, με χρονική διαφορά μεταξύ των εκτοξεύσεων 17,5 δευτερόλεπτα. Αμέσως μετά, εκτέλεσε ταχεία κατάδυση προκειμένου να αποφύγει μία αντεπίθεση.

Την κατάδυση του Launders μιμήθηκε και ο Worfram, αμέσως μόλις αντελήφθη τις επερχόμενες τορπίλες. Κατόρθωσε να αποφύγει τις πρώτες τρεις, όχι όμως και την τέταρτη. Το U-864 βυθίσθηκε αύτανδρο, παίρνοντας μαζί του στον υγρό του τάφο 73 ανθρώπους. Η ναυμαχία των δύο υποβρυχίων είναι η μοναδική γνωστή της ιστορίας, κατά την οποία ένα εν καταδύσει υποβρύχιο βυθίσθηκε από ένα άλλο που βρισκόταν επίσης εν καταδύσει.

Τον Μάρτιο του 2003, το Νορβηγικό Ναρκοθηρευτικό πλοίο KNM Tyr εντόπισε το ναυάγιο του U-864, σπασμένο στα δύο, σε βάθος ~150 μέτρων. Περισσότερο εκτεταμένες έρευνες, κατέδειξαν πως ο υδράργυρος που μετέφερε το γερμανικό υποβρύχιο διαρρέει στη θάλασσα εώς τις μέρες μας, με ρυθμό 4 χιλιογράμμων/έτος, με αποτέλεσμα να απαγορευθεί το ψάρεμα στην ευρύτερη περιοχή.

Πηγή: averoph.wordpress.com/